Zgodnie z aktualnie obowiązującymi w naszym kraju przepisami, każda osoba ma prawo do skorzystania z płatnego urlopu wypoczynkowego. Jedynym warunkiem jest świadczenie pracy na podstawie umowy o pracę. Inne formy zatrudnienia takie jak umowa zlecenie lub też umowa o dzieło nie dają takiego prawa. W takiej sytuacji jedynym sposobem na to, aby pojechać na wakacje i trochę odpocząć od pracy jest uzgodnienie terminu i skorzystanie z bezpłatnego okresu nieobecności w pracy.
Wracając do umowy o pracę to prawo do urlopu nabywa się już po pierwszym przepracowanym miesiącu, w przypadku jeśli jest to pierwsza w życiu umowa o pracę. Przy czym nie nabywa się prawa od razu do pełnej ilości dni płatnego urlopu jaka przysługuje pozostałym pracownikom w ciągu całego roku. Wymiar urlopu nadawany jest w pierwszym roku pracy za każdy pełny przepracowany miesiąc proporcjonalnie.
Co to oznacza w praktyce?
Jeśli ze względu na aktualny staż pracy danej osobie przysługiwałoby 20 dni płatnego urlopu w ciągu roku kalendarzowego (a tak właśnie jest w przypadku osoby podejmującej pierwszą pracę), to za każdy pełny przepracowany miesiąc nabędzie ona prawo do 1/12 tej ilości. Chcąc więc obliczyć ile urlopu za miesiąc pracy dostanie taki nowy pracownik należy pomnożyć 20 dni urlopu przez 1/12.
Otrzymany wynik to 1,66 dnia należnego urlopu. Przy czym bardzo ważne jest to, że nie ulega to zaokrągleniu do pełnych dni. Należy to więc przeliczyć na ilość godzin. A więc jeśli pracując na pełnym etacie nasz dzień pracy wynosi 8 godzin, to 1,66 dnia wynosi 13 godzin i 17 minut. Decyzja o ewentualnym zaokrągleniu tej ilości do pełnego dnia leży w dobrej woli pracodawcy, ale kodeks pracy w żaden sposób mu tego nie narzuca.
Po przepracowaniu każdego kolejnego miesiąca liczba dni należnego urlopu będzie sukcesywnie wzrastać. Po przepracowaniu roku czasu prawo do urlopu będzie się już uzyskiwać z góry za każdy rok kalendarzowy, na początku stycznia. Dzięki temu jest możliwa nawet taka sytuacja, że cały przysługujący w danym roku urlop wypoczynkowy będzie mogła wykorzystać już w pierwszym miesiącu roku, o ile pracodawca wyrazi na to zgodę.
Termin urlopu musi być bowiem uwzględniony w planie urlopowym
Zazwyczaj na początku roku pracownicy powinni się zastanowić nad terminem, kiedy chcieliby wykorzystać przysługujący im urlop. Następnie trzeba złożyć wniosek, który pracodawca może zaakceptować lub odrzucić.
Chodzi w tym wszystkim o to, aby nie doszło do sytuacji, kiedy zbyt wiele osób poszłoby na urlop w tym samym czasie, co mogłoby znacząco wpłynąć na efektywność pracy całego zakładu. Oczywiście zdarzają się takie sytuacje w niektórych branżach, kiedy w jakimś okresie roku jest mniejsze zapotrzebowanie na produkty lub usługi danej firmy. Zdarza się więc, że cała firma, wszyscy jej pracownicy (lub zdecydowana większość) zostaje wysłana na urlop.
Sytuacja z naliczaniem urlopu ma się podobnie w przypadku umowy o pracę w niepełnym wymiarze godzin. Na przykład pracując na pół etatu można w ciągu roku kalendarzowego otrzymać maksymalnie połowę przysługującego urlopu, czyli 10 dni. Jeśli jest to pierwsza praca to tak samo prawo nabywa się cząstkowo po każdym przepracowanym miesiącu. Za każdy miesiąc jest to 0,83 dnia. Po przepracowaniu roku można już nabyć prawo do całego urlopu z góry za dany rok kalendarzowy.
Każdy pracownik powinien zdawać sobie sprawę z tego, że istnieje kilka okresów poza pracą, które wliczają się do stażu pracy, a to bezpośrednio wpływać będzie na liczbę dni płatnego urlopu, jaka im przysługuje każdego roku. Do tej pory była mowa o pracownikach podejmujących pracę po raz pierwszy, których staż pracy nie przekracza 10 lat. Jeśli pracownik ma ponad 10 lat stażu pracy to przysługuje mu aż 26 dni płatnego urlopu każdego roku.
Do stażu pracy nie zalicza się jedynie okresów faktycznego zatrudnienia i pełnienia obowiązków związanych z podpisaną umową o pracę. Dodatkowe lata do stażu pracy można dostać z tytułu ukończonej szkoły. I tak ukończenie zasadniczej szkoły zawodowej to 3 dodatkowe lata do stażu pracy, technikum to 5 dodatkowych lat, dyplom ukończenia szkoły średniej ogólnokształcącej umożliwia dodanie 4 lat do staży pracy.
Po ukończeniu nauki na poziomie szkoły policealnej staż pracy powiększy się aż o 6 lat, a jeśli nauka kontynuowana była jeszcze na studiach wyższych to po ich ukończeniu (złożeniu pracy dyplomowej) można doliczyć aż 8 lat do stażu pracy. Warto to wiedzieć i w odpowiednim momencie dostarczyć pracodawcy odpowiednie dokumenty potwierdzające ukończenie szkoły, które powiększą wymiar urlopu.
